စိတ္နဲ့ပညာရွိ
စိတ္ပာာ အလြန္ပဲ ၿမင္ရခက္တဃ္ ၊ အလြန္ပဲ သိမ့္ေမြ့တဃ္ ၊ သြားခ်င္ရာ သြားတဃ္။ ပညာရွိပာာ စိတ္ကိုေစာင့္ေရွာက္ရတဃ္။
ေစာင့္ေရွာက္ထားတဲ့စိတ္က မဂ္ ၊ ဖိုလ္ ၊ နိဗၺာန္ခ်မ္းသာကို ေဆာင္ေပးတဃ္။
စိတ္ပာာ နွိမ္နင္းရခက္တဃ္ ၊ အၿဖစ္အပ်က္ ၿမန္တဃ္ ၊ သြားခ်င္ရာ သြားတဃ္။ စိတ္ကို ဆံုးမတာပာာ ေကာင္းတဃ္။ အေၾကာင္းကေတာ့ ဃဥ္ေက်းၿပီးတဲ့ စိတ္ပာာ မဂ္ ၊ ဖိုလ္ ၊ နိဗၺာန္ခ်မ္းသာကို ေဆာင္ေပးလို့ပါပဲ။
စိတ္ပာာ အဆင္းစတဲ့အာရံုေတြမွာ တုန္လႈပ္တဃ္ ၊ တစ္အာရံုတည္းမွာ မတည္ ၊ သင့္ေတာ္ေလ်ာက္ပတ္တဲ့ အာရံုတစ္ခုခုမွာ ထားရခက္တဃ္။ မသင့္ေတာ္တဲ့ အာရံုဆီ မသြားေအာင္ တားဖို့ခက္တဃ္ ။ ၿမားလုပ္သမားပာာ ၿမားကိုေၿဖာင့္ေအာင္လုပ္သလို
ပညာရွိပာာ စိတ္ကို ေၿဖာင့္မတ္ေအာင္လုပ္တဃ္။
ငါးကိုေရထဲက ထုတ္ေဆာင္ၿပီး ကုန္းေပၚတင္ထားလိုက္ရင္ တဖ်တ္ဖ်တ္ခုန္တဃ္။ ကာမဂုဏ္ ငါးပါးမွာ ေပ်ာ္တဲ့စိတ္ပာာ ကိေလသ၀ဋ္ကို ပဃ္ရွားဖို့ ၀ိပႆနာ အာရံုမွာ ထားခံရတဲ့အခါ ၀ိပႆနာအာရံုမွာ ေကာင္းေကာင္းမတည္နိုင္။
စိတ္ပာာ အေ၀းမွာရွိတဲ့ အာရံုကို ဃူနိုင္တဃ္။ တစ္စိတ္ၿဖစ္ၿပီးမွ တစ္စိတ္ခ်ဳပ္တဃ္။ ကိုဃ္ပံုသ႑ာန္ မရွိ ၊ အညိဳစတဲ့ အဆင္းမရွိ။ မပာာဘုတ္ေလးပါးဆိုတဲ့ ဂူကိုမွီၿဖစ္တဃ္။
စိတ္ကိုေစာင့္ေရွာက္သူေတြပာာ မာရ္မင္းရဲ့အေနွာင္အဖြဲ့ၿဖစ္တဲ့ ၀ဋ္ ဆင္းရဲမွ လြတ္ၾကတဃ္။
( ဓမၼပဒ ပါဠိ ၊ ၁၈ )
ကိုဃ့္အမႈ ကိုဃ္ရႈ
သူတစ္ပါးေတြရဲ့ ၾကမ္းတမ္းတဲ့ စကားေတြကို နွလံုးမသြင္းရ ၊ သူတစ္ပါးလုပ္တာ ၊ မလုပ္တာကို မၾကည့္ရႈရ ။ ကိုဃ့္ရဲ့လုပ္တာ ၊ မလုပ္တာကိုသာ ၾကည့္ရႈရတဃ္။
( ဓမၼပဒ ၊ ၂၀ )
ပညာရွိအမူအရာ
ပညာရွိေတြပာာ ေကာင္းေလာကဓံေတြနဲ့ ေတြ့ရလို့လည္း ၀မ္းသာတဲ့ အမူအရာကို မၿပၾက ၊ မေကာင္းေလာကဓံနဲ့ ေတြ့ရလို့လည္း
မ်က္နွာမသာဃာတဲ့ အမူအရာကို မၿပၾက။
( ဓမၼပဒပါဠိ ၊ ၂၅ )
ပညာရွိသူ
ပညာရွိဆိုတာ ကိုဃ့္အတြက္ေၾကာင့္ေရာ သူတစ္ပါးအတြက္ေၾကာင့္ပါ မေကာင္းမႈကို မလုပ္။ သားသမီး ၊ ပစၥည္းဥစၥာ ၊ နိုင္ငံကို လိုခ်င္လို့လည္း မေကာင္းမႈကို မလုပ္ ။ ကိုဃ့္မွာပစၥည္း ဥစၥာ ၿပည့္စံုလို့လည္း မေကာင္းမႈကို မလုပ္။ အဲဒီလို ပုဂၢိဳလ္သာ သီလရွိသူပဲ ၊ ပညာရွိသူပဲ ၊ တရားရွိသူပဲ ။
( ဓမၼပဒပါဠိ ၊ ၂၅ )
ေက်ာက္ေတာင္ၾကီး
တစ္ခဲနက္ ေက်ာက္ေတာင္ၾကီးပာာ အရပ္ေလးမ်က္နွာက ေလေၾကာင့္ မတုန္လႈပ္သလို ပညာရွိေတြပာာ ေကာင္းဆိုးေလာကဓံေတြေၾကာင့္ မတုန္လႈပ္ ။ ( ေလာဘ ၊ ေဒါသ မၿဖစ္။ )
( ဓမၼပဒပါဠိ ၊ ၂၅ )
လူမိုက္နဲ့တရား
လူမိုက္ပာာ အသက္ထက္ဆံုး ပညာရွိကို ဆည္းကပ္ေစဦးေတာ့ ၊ ပရိဃတ္ ၊ ပဋိပတ္ ၊ ပဋိေ၀ဓတရားကို မသိ။ ဥပမာ ပာင္းေမႊေဃာက္မပာာ ပာင္းရဲ့အရသာကို မသိသလိုပါပဲ။
( ဓမၼပဒပါဠိ ၊ ၂၂ )
ပညာရွိနဲ့ တရား
ပညာရွိပာာ တစ္မုပာုတ္မ်ွေတာင္ ပညာရွိကိုခ်ဥ္းကပ္ရရင္ လ်င္ၿမန္စြာပဲ ပရိဃတ္၊ ပဋိပတ္၊ ပဋိေ၀ဓတရား ကိုသိတဃ္။ ဥပမာ လ်ွာပာာ ပာင္းရဲ့အရသာကို သိသလိုပါပဲ။
( ဓမၼပဒပပါဠိ ၊ ၂၂ )
လူမိုက္နဲ့ မေကာင္းက်ိဳး
မေကာင္းမႈလုပ္တဲ့ လူမိုက္မွာ မေကာင္းမႈက မေကာင္းက်ိဳး မေပးေသးသမ်ွေတာ့ မေကာင္းမႈကို ခ်ိဳၿမိန္တဲ့ အရသာပမာ ထင္ေနတဃ္။ မေကာင္းမႈ အက်ိဳးေပးတဲ့ အခါ ဒီဘ၀မွာ ညွဥ္းပန္းမႈအမ်ိဳးမ်ိဳးကို ခံရတဃ္။ ေနာက္ဘ၀မွာ ငရဲစသည္မွာ အၾကီးအက်ဃ္ဒုကၡခံရတဃ္။
( ဓမၼပဒပါဠိ ၊ ၂၃ )
တစ္ရာအသက္နဲ့တစ္ရက္
ၿဖစ္ပ်က္နွစ္ၿဖာ ၊ မၿမင္ပါဘဲ ၊ တစ္ရာအသက္၊ ရွည္သည္ထက္လည္း ၊ ၿဖစ္ပ်က္ေနပာန္ ၊ ရုပ္နွင့္နာမ္ကို ၊ အမွန္ၿမင္လ်က္ ၊ ညဏ္စဥ္တက္ ၊ တစ္ရက္တာမွ် ၊ သက္ရွည္ရေသာ္ ၊ ေလာက့လူရႊာ ၊ ေကာင္းၿမတ္ပါသည္ ၊ ၿမတ္စြာဗုဒၶ မိန့္ခြန္းတည္း။
( ဓမၼပဒပါဠိ ၊ ၃၀ )
ရိုေသပါ
ရွိခိုးထိုက္သူေေတြကို ရွိခိုးေလ့ ၊ ၾကီးသူေတြကို အၿမဲရိုေသေလ့ရွိသူမွာ အသက္ရွည္တဃ္ ၊ အဆင္းလွတဃ္ ၊ ကိုဃ္စိတ္ခ်မ္းသာတဃ္ ၊ အင္အားရွိတဃ္။
( ဓမၼပဒပါဠိ ၊ ၂၉ )
စကားတစ္ခြန္း
အက်ိဳးမဲ့နဲ့ ဆက္စပ္တဲ့စကားေတြ ေထာင္ေပါင္းမ်ားစြာ မ်ားေစဦးေတာ့၊ ၾကားနာရလို့ ကိေလသာၿငိမ္းေစတဲ့ စကားတစ္ခြန္းကသာ ၿမင့္ၿမတ္ပါတဃ္။
( ဓမၼပဒပါဠိ ၊ ၂၈ )
သူေတာ္ေကာင္းေတြရဲ့ ခ်စ္သူ
ကိစၥေပၚလာတဲ့အခါမွာ ဆံုးမပါ ၊ ကိစၥမေပၚခင္ ၾကိဳတင္သြန္သင္ပါ ။ မ်က္ေမွာက္မွာ ဆံုးမပါ ။ မ်က္ကြဃ္မွာ တမန္လႊတ္ၿပီးေတာ့ ၿဖစ္ေစ ၊ သတင္းစကား ပို့လႊတ္ၿပီးေတာ့ၿဖစ္ေစ သြန္သင္ပါ ။ တစ္ၾကိမ္ဆံုးမပါ ။ အထပ္ထပ္သြန္သင္ပါ ။ မေကာင္းမႈက တားၿမစ္ပါ ။ ဆံုးမသြန္သင္သူ ကို သူေတာ္ေကာင္းေတြ ခ်စ္ၿမတ္နိုးၾကတဃ္။ မသူေတာ္ေတြကေတာ့ မုန္းၾကတဃ္။
( ဓမၼပဒပါဠိ ၊၂၄ )
ဆည္းကပ္ပါ
ကိုဃ့္ရဲ့အၿပစ္ကို စိတ္ေကာင္းနဲ့ ညႊန္ၿပသူကို ေရႊအိုးညႊန္ၿပသူပမာ ရႈၿမင္ပါ ။ အၿပစ္အားေလ်ာ္စြာ နိွပ္ကြပ္ေၿပာဆိုတဲ့ ပညာရွိကို ဆည္းကပ္ပါ ။ ဆည္းကပ္ရင္ တိုးသာတိုးတက္တဃ္ ၊ မဆုတ္ဃုတ္။ ( ဓမၼပဒပါဠိ ၊ ၂၄ )
မီးခဲၿပာဖံုး
နြားမရဲ့နို့က ထြက္လာတဲ့ နို့ရည္ပာာ ခ်က္ခ်င္းခ်ဥ္မသြားသလို မေကာင္းမႈပာာလည္း ၿပဳလုပ္ဆဲမွာ အက်ိဳးမေပးတတ္ ၊ ၿပာဖံုးထားတဲ့ မီးက်ီးခဲက မပူေလာင္ေစ ၊ ၿပာကိုပူေစၿပီးမွ အေရစသည္ကို ပူေလာင္ေစပါတဃ္။ ဦးေနွာက္အထိ ပူေလာင္ေစပါတဃ္။
ဦးေနွာက္အထိ ပူေလာင္ေစပါတဃ္။ မေကာင္းမႈပာာလည္း ၿပဳသူလူမိုက္ ကို ဒုတိဃ ၊ တတိဃဘ၀မွာ ငရဲစသည္မွာ ၿဖစ္ေစကာ ပူေလာင္ေစပါတဃ္။
( ဓမၼပဒပါဠိ ၊ ၂၃ )
လူမိုက္
လူမိုက္ရဲ့ အတတ္ပညာ ၊ အစိုးရမႈ၊ အေၿခြအရရွိမႈ ၊ ၿပည့္စံုမႈေတြပာာ သူ့အတြက္ အက်ိဳးမဲ့ၿဖစ္ဖို့ရာသာ အလြန္အကဲၿဖစ္ပါတဃ္။ လူမိုက္ရဲ့ ကုသိုလ္အဖို့အစုကို ဖ်က္ဆီးတဃ္ ၊ ပညာဆိုတဲ့ ဦးထိပ္ကို ဖ်က္ဆီးတဃ္။
( ဓမၼပဒပါဠိ ၊၂၃ )
ရွည္လ်ားတဃ္
အိပ္မေပ်ာက္သူအတြက္ ညဥ့္ပာာ ရွည္တဃ္။ ခရီးပန္းေနသူအတြက္ တစ္ဃူဇနာပာာ ရွည္တဃ္ ။ ေဗာဓိပကၡိဃတရား ၃၇ ပါး
ကိုမသိသူ လူမိုက္ေတြအတြက္ သံသရာပာာ ရွည္လ်ားတဃ္။
( ဓမၼပဒပါဠိ ၊ ၂၂ )
ပညာရွိၿဖစ္နိုင္သူ
ကိုဃ့္ကိုဃ္ကို မိုက္မွန္းသိသူပာာ အဲဒီအသိေၾကာင့္ ပညာရွိသို့မပာုတ္ ပညာရွိနဲ့တူသူ ၿဖစ္နိုင္တဃ္။ လူမိုက္ ( ပညာမရွိသူ )
ၿဖစ္ပါလ်က္ ကိုဃ့္ကိုဃ္ကို ပညာရွိလို့ ထင္ေနသူကိုေတာ့ တကဃ့္လူမိုက္ပဲလို့ ဆိုရတဃ္။
( ဓမၼပဒပါဠိ ၊ ၂၂ )
ေလညာဆန္တဲ့ ပန္းနံ့
ပန္းေတြရဲ့ အနံ့ပာာ ေလညာကိုဆန္ၿပီး မေမႊးၾကိဳင္၊ စႏၵကူးနံ့ ၊ ေတာင္ဇလပ္ပန္းနံ့ ၊ ၾကက္ရုန္ပန္းနံ့ေတြပာာ လည္း ေလညာကိုဆန္ၿပီး မေမႊးၾကိဳင္ ။ သူေတာ္ေကာင္းေတြရဲ့ သီလရနံ့ပာာ ေလညာကို ဆန္ၿပီး ေမႊးၾကိဳင္တဃ္ ။
( ဓမၼပဒပါဠိ ၊ ပ ၊၂၁ )
ပန္းပံုၾကီး
ပန္းပံုထဲမွ ပန္းကံုးမ်ားစြာကို ပန္းကံုးသူပာာ ၿပဳလုပ္သလို ေသတတ္တဲ့သေဘာရွိတဲ့ သတၱ၀ါေတြပာာ ကုသိုလ္ကို မ်ားမ်ားၿပဳလုပ္သင့္တဃ္။
( ဓမၼပဒပါဠိ ၊ ၂၁ )
အားမရေသးဘဲ
ကာမဂုဏ္ငါးပါး ပန္းေတြကိုသာ ဆြတ္ခူးေနတဲ့၊ ေရာက္လာ၊ မေရာက္လာေသးတဲ့ ကာမဂုဏ္အာရံုေတြကို ကပ္ၿငိစိတ္ရွိတဲ့သူကို ေသမင္းက ေခၚေဆာင္သြားတဃ္။ ဥပမာ အိပ္ေပ်ာ္ေနတဲ့ ရြာသူ ရြာသားေတြကို ေရအဃဥ္ၾကီးပာာ သဃ္ေဆာင္ၿပီး
ငါးလိပ္ေတြရဲ့ အစာၿဖစ္ေအာင္ ၿပဳလုပ္သလိုပါပဲ။ ကာမဂုဏ္မွာ ရွာမွီးလို့ ၊ ရလို့ ၊ သံုးေဆာင္လို့ ၊ သိုမွီးလို့ အားမရေသးတဲ့ သတၱ၀ါကို ေသမင္းက သူ့အလိုကို လိုက္ေစပါတဃ္။ ( ဓမၼပဒပါဠိ ၊ ၂၀ )
ဆက္လက္ေဖာ္ၿပပါဦးမည္။
သာမေဏေက်ာ္ရဲ့ ၿမတ္ဘုရားဧ။္ ၾသ၀ါဒေရစင္မ်ားစာအုပ္ မွတင္ၿပပါသည
စိတ္ပာာ အလြန္ပဲ ၿမင္ရခက္တဃ္ ၊ အလြန္ပဲ သိမ့္ေမြ့တဃ္ ၊ သြားခ်င္ရာ သြားတဃ္။ ပညာရွိပာာ စိတ္ကိုေစာင့္ေရွာက္ရတဃ္။
ေစာင့္ေရွာက္ထားတဲ့စိတ္က မဂ္ ၊ ဖိုလ္ ၊ နိဗၺာန္ခ်မ္းသာကို ေဆာင္ေပးတဃ္။
စိတ္ပာာ နွိမ္နင္းရခက္တဃ္ ၊ အၿဖစ္အပ်က္ ၿမန္တဃ္ ၊ သြားခ်င္ရာ သြားတဃ္။ စိတ္ကို ဆံုးမတာပာာ ေကာင္းတဃ္။ အေၾကာင္းကေတာ့ ဃဥ္ေက်းၿပီးတဲ့ စိတ္ပာာ မဂ္ ၊ ဖိုလ္ ၊ နိဗၺာန္ခ်မ္းသာကို ေဆာင္ေပးလို့ပါပဲ။
စိတ္ပာာ အဆင္းစတဲ့အာရံုေတြမွာ တုန္လႈပ္တဃ္ ၊ တစ္အာရံုတည္းမွာ မတည္ ၊ သင့္ေတာ္ေလ်ာက္ပတ္တဲ့ အာရံုတစ္ခုခုမွာ ထားရခက္တဃ္။ မသင့္ေတာ္တဲ့ အာရံုဆီ မသြားေအာင္ တားဖို့ခက္တဃ္ ။ ၿမားလုပ္သမားပာာ ၿမားကိုေၿဖာင့္ေအာင္လုပ္သလို
ပညာရွိပာာ စိတ္ကို ေၿဖာင့္မတ္ေအာင္လုပ္တဃ္။
ငါးကိုေရထဲက ထုတ္ေဆာင္ၿပီး ကုန္းေပၚတင္ထားလိုက္ရင္ တဖ်တ္ဖ်တ္ခုန္တဃ္။ ကာမဂုဏ္ ငါးပါးမွာ ေပ်ာ္တဲ့စိတ္ပာာ ကိေလသ၀ဋ္ကို ပဃ္ရွားဖို့ ၀ိပႆနာ အာရံုမွာ ထားခံရတဲ့အခါ ၀ိပႆနာအာရံုမွာ ေကာင္းေကာင္းမတည္နိုင္။
စိတ္ပာာ အေ၀းမွာရွိတဲ့ အာရံုကို ဃူနိုင္တဃ္။ တစ္စိတ္ၿဖစ္ၿပီးမွ တစ္စိတ္ခ်ဳပ္တဃ္။ ကိုဃ္ပံုသ႑ာန္ မရွိ ၊ အညိဳစတဲ့ အဆင္းမရွိ။ မပာာဘုတ္ေလးပါးဆိုတဲ့ ဂူကိုမွီၿဖစ္တဃ္။
စိတ္ကိုေစာင့္ေရွာက္သူေတြပာာ မာရ္မင္းရဲ့အေနွာင္အဖြဲ့ၿဖစ္တဲ့ ၀ဋ္ ဆင္းရဲမွ လြတ္ၾကတဃ္။
( ဓမၼပဒ ပါဠိ ၊ ၁၈ )
ကိုဃ့္အမႈ ကိုဃ္ရႈ
သူတစ္ပါးေတြရဲ့ ၾကမ္းတမ္းတဲ့ စကားေတြကို နွလံုးမသြင္းရ ၊ သူတစ္ပါးလုပ္တာ ၊ မလုပ္တာကို မၾကည့္ရႈရ ။ ကိုဃ့္ရဲ့လုပ္တာ ၊ မလုပ္တာကိုသာ ၾကည့္ရႈရတဃ္။
( ဓမၼပဒ ၊ ၂၀ )
ပညာရွိအမူအရာ
ပညာရွိေတြပာာ ေကာင္းေလာကဓံေတြနဲ့ ေတြ့ရလို့လည္း ၀မ္းသာတဲ့ အမူအရာကို မၿပၾက ၊ မေကာင္းေလာကဓံနဲ့ ေတြ့ရလို့လည္း
မ်က္နွာမသာဃာတဲ့ အမူအရာကို မၿပၾက။
( ဓမၼပဒပါဠိ ၊ ၂၅ )
ပညာရွိသူ
ပညာရွိဆိုတာ ကိုဃ့္အတြက္ေၾကာင့္ေရာ သူတစ္ပါးအတြက္ေၾကာင့္ပါ မေကာင္းမႈကို မလုပ္။ သားသမီး ၊ ပစၥည္းဥစၥာ ၊ နိုင္ငံကို လိုခ်င္လို့လည္း မေကာင္းမႈကို မလုပ္ ။ ကိုဃ့္မွာပစၥည္း ဥစၥာ ၿပည့္စံုလို့လည္း မေကာင္းမႈကို မလုပ္။ အဲဒီလို ပုဂၢိဳလ္သာ သီလရွိသူပဲ ၊ ပညာရွိသူပဲ ၊ တရားရွိသူပဲ ။
( ဓမၼပဒပါဠိ ၊ ၂၅ )
ေက်ာက္ေတာင္ၾကီး
တစ္ခဲနက္ ေက်ာက္ေတာင္ၾကီးပာာ အရပ္ေလးမ်က္နွာက ေလေၾကာင့္ မတုန္လႈပ္သလို ပညာရွိေတြပာာ ေကာင္းဆိုးေလာကဓံေတြေၾကာင့္ မတုန္လႈပ္ ။ ( ေလာဘ ၊ ေဒါသ မၿဖစ္။ )
( ဓမၼပဒပါဠိ ၊ ၂၅ )
လူမိုက္နဲ့တရား
လူမိုက္ပာာ အသက္ထက္ဆံုး ပညာရွိကို ဆည္းကပ္ေစဦးေတာ့ ၊ ပရိဃတ္ ၊ ပဋိပတ္ ၊ ပဋိေ၀ဓတရားကို မသိ။ ဥပမာ ပာင္းေမႊေဃာက္မပာာ ပာင္းရဲ့အရသာကို မသိသလိုပါပဲ။
( ဓမၼပဒပါဠိ ၊ ၂၂ )
ပညာရွိနဲ့ တရား
ပညာရွိပာာ တစ္မုပာုတ္မ်ွေတာင္ ပညာရွိကိုခ်ဥ္းကပ္ရရင္ လ်င္ၿမန္စြာပဲ ပရိဃတ္၊ ပဋိပတ္၊ ပဋိေ၀ဓတရား ကိုသိတဃ္။ ဥပမာ လ်ွာပာာ ပာင္းရဲ့အရသာကို သိသလိုပါပဲ။
( ဓမၼပဒပပါဠိ ၊ ၂၂ )
လူမိုက္နဲ့ မေကာင္းက်ိဳး
မေကာင္းမႈလုပ္တဲ့ လူမိုက္မွာ မေကာင္းမႈက မေကာင္းက်ိဳး မေပးေသးသမ်ွေတာ့ မေကာင္းမႈကို ခ်ိဳၿမိန္တဲ့ အရသာပမာ ထင္ေနတဃ္။ မေကာင္းမႈ အက်ိဳးေပးတဲ့ အခါ ဒီဘ၀မွာ ညွဥ္းပန္းမႈအမ်ိဳးမ်ိဳးကို ခံရတဃ္။ ေနာက္ဘ၀မွာ ငရဲစသည္မွာ အၾကီးအက်ဃ္ဒုကၡခံရတဃ္။
( ဓမၼပဒပါဠိ ၊ ၂၃ )
တစ္ရာအသက္နဲ့တစ္ရက္
ၿဖစ္ပ်က္နွစ္ၿဖာ ၊ မၿမင္ပါဘဲ ၊ တစ္ရာအသက္၊ ရွည္သည္ထက္လည္း ၊ ၿဖစ္ပ်က္ေနပာန္ ၊ ရုပ္နွင့္နာမ္ကို ၊ အမွန္ၿမင္လ်က္ ၊ ညဏ္စဥ္တက္ ၊ တစ္ရက္တာမွ် ၊ သက္ရွည္ရေသာ္ ၊ ေလာက့လူရႊာ ၊ ေကာင္းၿမတ္ပါသည္ ၊ ၿမတ္စြာဗုဒၶ မိန့္ခြန္းတည္း။
( ဓမၼပဒပါဠိ ၊ ၃၀ )
ရိုေသပါ
ရွိခိုးထိုက္သူေေတြကို ရွိခိုးေလ့ ၊ ၾကီးသူေတြကို အၿမဲရိုေသေလ့ရွိသူမွာ အသက္ရွည္တဃ္ ၊ အဆင္းလွတဃ္ ၊ ကိုဃ္စိတ္ခ်မ္းသာတဃ္ ၊ အင္အားရွိတဃ္။
( ဓမၼပဒပါဠိ ၊ ၂၉ )
စကားတစ္ခြန္း
အက်ိဳးမဲ့နဲ့ ဆက္စပ္တဲ့စကားေတြ ေထာင္ေပါင္းမ်ားစြာ မ်ားေစဦးေတာ့၊ ၾကားနာရလို့ ကိေလသာၿငိမ္းေစတဲ့ စကားတစ္ခြန္းကသာ ၿမင့္ၿမတ္ပါတဃ္။
( ဓမၼပဒပါဠိ ၊ ၂၈ )
သူေတာ္ေကာင္းေတြရဲ့ ခ်စ္သူ
ကိစၥေပၚလာတဲ့အခါမွာ ဆံုးမပါ ၊ ကိစၥမေပၚခင္ ၾကိဳတင္သြန္သင္ပါ ။ မ်က္ေမွာက္မွာ ဆံုးမပါ ။ မ်က္ကြဃ္မွာ တမန္လႊတ္ၿပီးေတာ့ ၿဖစ္ေစ ၊ သတင္းစကား ပို့လႊတ္ၿပီးေတာ့ၿဖစ္ေစ သြန္သင္ပါ ။ တစ္ၾကိမ္ဆံုးမပါ ။ အထပ္ထပ္သြန္သင္ပါ ။ မေကာင္းမႈက တားၿမစ္ပါ ။ ဆံုးမသြန္သင္သူ ကို သူေတာ္ေကာင္းေတြ ခ်စ္ၿမတ္နိုးၾကတဃ္။ မသူေတာ္ေတြကေတာ့ မုန္းၾကတဃ္။
( ဓမၼပဒပါဠိ ၊၂၄ )
ဆည္းကပ္ပါ
ကိုဃ့္ရဲ့အၿပစ္ကို စိတ္ေကာင္းနဲ့ ညႊန္ၿပသူကို ေရႊအိုးညႊန္ၿပသူပမာ ရႈၿမင္ပါ ။ အၿပစ္အားေလ်ာ္စြာ နိွပ္ကြပ္ေၿပာဆိုတဲ့ ပညာရွိကို ဆည္းကပ္ပါ ။ ဆည္းကပ္ရင္ တိုးသာတိုးတက္တဃ္ ၊ မဆုတ္ဃုတ္။ ( ဓမၼပဒပါဠိ ၊ ၂၄ )
မီးခဲၿပာဖံုး
နြားမရဲ့နို့က ထြက္လာတဲ့ နို့ရည္ပာာ ခ်က္ခ်င္းခ်ဥ္မသြားသလို မေကာင္းမႈပာာလည္း ၿပဳလုပ္ဆဲမွာ အက်ိဳးမေပးတတ္ ၊ ၿပာဖံုးထားတဲ့ မီးက်ီးခဲက မပူေလာင္ေစ ၊ ၿပာကိုပူေစၿပီးမွ အေရစသည္ကို ပူေလာင္ေစပါတဃ္။ ဦးေနွာက္အထိ ပူေလာင္ေစပါတဃ္။
ဦးေနွာက္အထိ ပူေလာင္ေစပါတဃ္။ မေကာင္းမႈပာာလည္း ၿပဳသူလူမိုက္ ကို ဒုတိဃ ၊ တတိဃဘ၀မွာ ငရဲစသည္မွာ ၿဖစ္ေစကာ ပူေလာင္ေစပါတဃ္။
( ဓမၼပဒပါဠိ ၊ ၂၃ )
လူမိုက္
လူမိုက္ရဲ့ အတတ္ပညာ ၊ အစိုးရမႈ၊ အေၿခြအရရွိမႈ ၊ ၿပည့္စံုမႈေတြပာာ သူ့အတြက္ အက်ိဳးမဲ့ၿဖစ္ဖို့ရာသာ အလြန္အကဲၿဖစ္ပါတဃ္။ လူမိုက္ရဲ့ ကုသိုလ္အဖို့အစုကို ဖ်က္ဆီးတဃ္ ၊ ပညာဆိုတဲ့ ဦးထိပ္ကို ဖ်က္ဆီးတဃ္။
( ဓမၼပဒပါဠိ ၊၂၃ )
ရွည္လ်ားတဃ္
အိပ္မေပ်ာက္သူအတြက္ ညဥ့္ပာာ ရွည္တဃ္။ ခရီးပန္းေနသူအတြက္ တစ္ဃူဇနာပာာ ရွည္တဃ္ ။ ေဗာဓိပကၡိဃတရား ၃၇ ပါး
ကိုမသိသူ လူမိုက္ေတြအတြက္ သံသရာပာာ ရွည္လ်ားတဃ္။
( ဓမၼပဒပါဠိ ၊ ၂၂ )
ပညာရွိၿဖစ္နိုင္သူ
ကိုဃ့္ကိုဃ္ကို မိုက္မွန္းသိသူပာာ အဲဒီအသိေၾကာင့္ ပညာရွိသို့မပာုတ္ ပညာရွိနဲ့တူသူ ၿဖစ္နိုင္တဃ္။ လူမိုက္ ( ပညာမရွိသူ )
ၿဖစ္ပါလ်က္ ကိုဃ့္ကိုဃ္ကို ပညာရွိလို့ ထင္ေနသူကိုေတာ့ တကဃ့္လူမိုက္ပဲလို့ ဆိုရတဃ္။
( ဓမၼပဒပါဠိ ၊ ၂၂ )
ေလညာဆန္တဲ့ ပန္းနံ့
ပန္းေတြရဲ့ အနံ့ပာာ ေလညာကိုဆန္ၿပီး မေမႊးၾကိဳင္၊ စႏၵကူးနံ့ ၊ ေတာင္ဇလပ္ပန္းနံ့ ၊ ၾကက္ရုန္ပန္းနံ့ေတြပာာ လည္း ေလညာကိုဆန္ၿပီး မေမႊးၾကိဳင္ ။ သူေတာ္ေကာင္းေတြရဲ့ သီလရနံ့ပာာ ေလညာကို ဆန္ၿပီး ေမႊးၾကိဳင္တဃ္ ။
( ဓမၼပဒပါဠိ ၊ ပ ၊၂၁ )
ပန္းပံုၾကီး
ပန္းပံုထဲမွ ပန္းကံုးမ်ားစြာကို ပန္းကံုးသူပာာ ၿပဳလုပ္သလို ေသတတ္တဲ့သေဘာရွိတဲ့ သတၱ၀ါေတြပာာ ကုသိုလ္ကို မ်ားမ်ားၿပဳလုပ္သင့္တဃ္။
( ဓမၼပဒပါဠိ ၊ ၂၁ )
အားမရေသးဘဲ
ကာမဂုဏ္ငါးပါး ပန္းေတြကိုသာ ဆြတ္ခူးေနတဲ့၊ ေရာက္လာ၊ မေရာက္လာေသးတဲ့ ကာမဂုဏ္အာရံုေတြကို ကပ္ၿငိစိတ္ရွိတဲ့သူကို ေသမင္းက ေခၚေဆာင္သြားတဃ္။ ဥပမာ အိပ္ေပ်ာ္ေနတဲ့ ရြာသူ ရြာသားေတြကို ေရအဃဥ္ၾကီးပာာ သဃ္ေဆာင္ၿပီး
ငါးလိပ္ေတြရဲ့ အစာၿဖစ္ေအာင္ ၿပဳလုပ္သလိုပါပဲ။ ကာမဂုဏ္မွာ ရွာမွီးလို့ ၊ ရလို့ ၊ သံုးေဆာင္လို့ ၊ သိုမွီးလို့ အားမရေသးတဲ့ သတၱ၀ါကို ေသမင္းက သူ့အလိုကို လိုက္ေစပါတဃ္။ ( ဓမၼပဒပါဠိ ၊ ၂၀ )
ဆက္လက္ေဖာ္ၿပပါဦးမည္။
သာမေဏေက်ာ္ရဲ့ ၿမတ္ဘုရားဧ။္ ၾသ၀ါဒေရစင္မ်ားစာအုပ္ မွတင္ၿပပါသည
No comments:
Post a Comment